مهر و پلاک
- مهر ژلاتینی
- استامپ و جوهر مهر
- مهر لیزری
- مهر جیبی
- مهر برجسته (کلیشه نر و مادگی)
- مهر برنجی
- کلیشه های فلزی
- پلاک برنجی
- پلاک استیل
- پلاک چوبی (لیزری)
- پلاک آلومینیومی (پلاک های شهرداری و سازمان آب)
- پلاک حروف برجسته
تاریخچه مهرسازی
با آغاز دوران شهرنشيني در هزاره چهارم ق. م تحولات فرهنگي، اجتماعي، سياسي و تعاملات بسیاری ميان اقوام و ملت هاي مختلف در عرصه وسيعي شکل گرفت و با شدت گرفتن مبادلات تجاري ماهيت مهر نيز در پرتو مديريت تجارت و بازرگاني وارد مرحله جديدي شد. بخش اعظمي از مهرها با هدف اعلام و ثبوت مالکيت در داد و ستد ساخته مي شدند و تسهيلات زيادي را در امور تجاري، اقتصادي و مالي فراهم مي کردند.
مهر و اثر مهر از جمله آثاري هستند که سهم بارزي در شناسايي بسياري از جبنه هاي اجتماعی ادوار گذشته را دارند و در روشن ساختن برخي از ابهامات و مجهولات جوامع گذشته راهگشا خواهند بود. مهر شناسي يکي از شاخه هاي علم باستان شناسي است که در موارد بسياري به ياري پژوهشگران در جنبه هاي مختلفي مي شتابد از جمله : 1- اوضاع اقتصادي چون وجود رونق يا رکود اقتصادي در هر دوره، نظامهاي مبادلاتي وتجاری، علم آمار و غیره. 2- اوضاع اجتماعي و فرهنگی چون سير و تحول مذهب و اعتقادات، شناخت طبقات اجتماعي در جوامع گذشته، مطالعه اسناد و فرامين، نسب شناسي، شناخت نشانهاي خانوادگي، سير و تحول پوشاک، تاريخ تحول خط و کتابت، تاريخ هنرکنده کاري بر روي مهرها و تاريخ ابزار و غيره. شکل مهرهاي اوليه دگمه اي يا نيمه کروي، بيضي، مخروطي، مکعب مستطيل بوده است و بر اساس نوع کارکرد (عمل مهر کردن) به دو دسته کلي تقسيم مي شوند:
- استامپي
- استوانه اي ( سيلندري ـ غلتان )
با توجه به خصوصيات اجتماعي، سياسي، اقتصادي و مذهبي هر دوره و توأم ساختن اين ويژگيها با دستاوردهاي فرهنگي ـ هنري آن دوران، بطور کلي مي توان سه کاربرد اصلی را براي انواع مهرها در نظر گرفت:
- کاربرد اقتصادي و حقوقي
الف) مهر و موم کردن در خمره ها يا هر نوع ظرف حاوي کالاهاي تجاري يا سياسي
ب) ممهور کردن درب انبارها
- کاربرد مذهبي و اعتقادي
- کاربرد تزئيني و هنري
در موزه مقدم مجموعه ارزشمندی از مهرهای استوانه ای و گل مهرهای مربوط به هزاره های چهارم و سوم ق.م وجود دارد. بخش زیادی از مهرهای موزه مقدم از نوع مهرهای استامپی متعلق به دوران هخامنشی و ساسانی است. تعداد معدودی نیز گل مهر و اثر مهر ساسانی در میان این مجموعه دیده می شود
مسعودی می گوید كه انوشروان چهار مهر انگشتری برای چهار اداره ی بزرگ داشت . یك مهرانگشتری برای مالیات كه نگین آن از عقیق بود و بر آن كلمه ی عدل شاید به پهلوی داد نقش شده بود و یك مهر انگشتری برای املاك زراعتی كه از فیروزه و نقش آن آبادانی بود . معلوم می شود كه برای املاك بزرگ و وسیع سلطنتی اداره ی خاصی وجود داشته است و شاید این اداره بر املاك وسیع اشراف و موبدان و دهقانان (خرده مالكان) نیز نظارت داشته است . البته كار این اداره ثبت مالیات و خراج نبوده است زیرا آن به عهده دیوان خراج بوده است بلكه چنانچه از نقش آبادانی بر می آید كار این اداره مهم نظارت بر آبادی و آبیاری و اقطاع به بزرگان یا گرفتن آن از یكی و اعطای آن به دیگری و نیز شاید ثبت اسناد املاك اشراف و دهقانان بوده است . مهر انگشتری سوم برای معونت بوده است كه نگین آن از یاقوت و نقش آن تأنی بوده است . شاید مقصود از آن رسیدگی به امور عام المنفعه از قبیل راهها و پلها و كاروانسراها و امور شهری و شهرنشینان از قبیل تأمین آب و خواربار شهرها و نظایر آن بوده است . مهر انگشتری چهارم مخصوص پست و نقش آن كلمه ی وفا بوده است . چون مأموران برید در دوره های بعد از اسلام مأمور كسب اطلاعات مهم و گزارش آن به رئیس مملكت نیز بوده اند معلوم می شود كه صاحب برید در زمان ساسانیان نیز چنین مأموریتی داشته است و نقش كلمه وفا بر نگین مهر انگشتری این معنی را تأیید می كند . نقش كلمه داد بر نگین مهر انگشتری خراج مطلب مهم دیگری را نیز می رساند و آن اصلاح مالیات اراضی است كه انوشروان و پدرش قباد مخصوصاٌ در اراضی عراق به عمل آورده اند . این اصلاحات چنان به عدل و انصاف مقرون بوده است كه پس از ظهور اسلام و فتح عراق به دست مسلمانان ، حضرت عمر آن را تأیید كرد و دستور داد مالیات ارضی را بر طبق آن وصول كنند.
مسعودی برای خسرو پرویز نه مهر انگشتری ذكر می كند كه چند تای آنها مربوط به امور اداری و بقیه برای امور شخصی بوده است . مهر انگشتری كه با آن فرمان ها و اسناد را مهر می كرده است ، نقش صورت پادشاه را داشته است كه بر اطراف آن صفت پادشاه را نوشته بودند . مهر انگشتری دیگری برای مهر پرونده ها یا تذكرات بوده است . مهر انگشتری برید نقش سواری را در حال تاخت داشته است . مهر انگشتری دیگری مخصوص امور مالی و نامه های كارگزاران دولتی بوده است . یك مهر انگشتری مخصوص مهر نامه هایی بوده است كه به پادشاهان دیگری می نوشته و نقش آن عقاب بوده است . مهر انگشتری دیگری با نقش خوك مخصوص نامه هایی بوده كه در آنها امر به قتل اشخاص صادر می شده است . این شش مهر انگشتری مخصوص امور اداری بوده است . سه مهر انگشتری دیگر برای امور شخصی خودش بوده است از قبیل مهر كردن اغذیه و دواها و عطرها كه در آن سم داخل نكنند و نقش مگس بر آن بوده است و مهر انگشتری مخصوص گنج ها و جواهر و اموال شخصی و مهر انگشتری دیگری كه بدون نقش بوده است و هنگام رفتن به حمام آن را در انگشت می كرده است.
منبع : اینترنت
بازگشت
